ΧΡΗΣΤΟΣ ΡΑΦΑΗΛΙΔΗΣ Τρίο
“POINT TWO”
Το φετινό Φεστιβάλ Μεγάρου Γκύζη ολοκληρώνεται στις 23/8 με το “Point Two”, μια συνάντηση δύο Ελλήνων μουσικών «του κόσμου», του κορυφαίου διεθνώς βιμπραφωνίστα και συνθέτη Χρήστου Ραφαηλίδη, ιδρυτή του γνωστού jazz γκρουπ “Manhattan Vibes”, και του σημαντικού νεώτερου κοντραμπασίστα και συνθέτη Πέτρου Κλαμπάνη, με καλεσμένο τους τον κορυφαίο δεξιοτέχνη των κρουστών Bodek Janke. Μέσα από το πρίσμα των εμπειριών τους, θα ερμηνεύσουν δικές τους συνθέσεις καθώς και διασκευές από το “The Great American Songbook”. Μια ισορροπημένη δυναμική ακρόαση μεταξύ λυρισμού, πάθους, γνώσης και δεξιοτεχνίας είναι αυτό που υπόσχονται οι τρεις εξαιρετικοί μουσικοί της τζαζ από τη Νέα Υόρκη.
Χρήστος Ραφαηλίδης, βιμπράφωνο
Πέτρος Κλαμπάνης, μπάσο
Bodek Janke, ντραμς – κρουστά
Χρήστος Ραφαηλίδης, βιμπράφωνο
Χρήστος Ραφαηλίδης! Ένας Έλληνας στη Νέα Υόρκη! Από τους κορυφαίους βιμπραφωνίστες της παγκόσμιας jazz σκηνής! Ο Χρήστος Ραφαηλίδης, ένας από τους σημαντικούς μουσικούς της νεότερης γενιάς, μόνιμος κάτοικος Νέας Υόρκης, έχει εμφανιστεί με την ορχήστρα Charles Mingus «Epitaph» Band με τη συμμετοχή του μπασίστα Christian McBride, σε διεύθυνση Gunther Schuller. Έχει επίσης εμφανισθεί στο Rose Theater του Lincoln Center στη Nέα Υόρκη με την Lincoln Center Jazz Orchestra με σολίστ τον Wynton Marsalis και έχει συμμετάσχει στην ηχογράφηση του χριστουγεννιάτικου single της Chaka Khan. Έχει μοιραστεί την ίδια σκηνή με θρύλους της παγκόσμιας μουσικής, όπως μεταξύ άλλων είναι οι Ravi Coltrane, Antonio Sanchez, Joe Locke, Donny McCaslin, Ron Affif, Mark Ledford.
Ο Χρήστος, γεννημένος στην Κοζάνη, έφυγε πριν από πολλά χρόνια για σπουδές στην Αμερική στο φημισμένο Berklee, Manhattan School of Music. Εκεί δημιούργησε το μοναδικό jazz τρίο των Manhattan Vibes μαζί με τους Steve Hass (ντραμς) και John Benitez (μπάσο), που θεωρείται ένα από τα πιο σημαντικά σχήματα της latin jazz. Το τρίο, με βιμπράφωνο και έντονο ρυθμικό προσανατολισμό, ανταποκρίνεται σε νεανικό αλλά και σε ώριμο κοινό, παίζοντας ένα διαχρονικό είδος μουσικής, ταυτόχρονα συνδυασμένο με επιρροές από όλο τον κόσμο, που δεν χάνει ποτέ την χορευτική αίσθηση και το groove.
Αλλά, τι είναι το βιμπράφωνο; Το βιμπράφωνο είναι μια παραλλαγή του μεταλλόφωνου, αν και πολύ μεγαλύτερο σε μέγεθος, και το σχήμα του είναι παρόμοιο με της marimba. Έχει μεταλλικές πλάκες όπως το μεταλλόφωνο, αλλά μεγαλύτερες σε μέγεθος και με βαθύτερο ήχο. Η διάταξή τους είναι ανάλογη με τα πλήκτρα του πιάνου.Ιδιαίτερο γνώρισμα του βιμπραφώνου είναι το βιμπράτο, το οποίο προκαλείται από ειδικό ηλεκτροκίνητο μηχανισμό. Πολλοί διάσημοι μουσικοί της jazz έχουν παίξει βιμπράφωνο, όπως οι Lionel Hampton, Gary Burton, Milt Jackson, Bobby Hutcherson, Roy Ayers και Red Norvo. Από την άλλη, είναι το όργανο μεγάλων μουσικών της latin jazz, όπως οι Cal Tjader, Dave Samuels, Tito Puente. Σε αυτήν την κατηγορία, της latin jazz, κινούνται και οι Manhattan Vibes.
Από τις πιο πρόσφατες συνεργασίες του ξεχωρίζουν:
• Η συμμετοχή του ως σολίστας στην Ορχήστρα των Χρωμάτων, παρουσιάζοντας το έργο «Μουσικές Ιστορίες» του Θάνου Μικρούτσικου στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.
• Οι εμφανίσεις του με τον Mike Stern και τον Dave Weckl, στο δίσκο του Γιώργου Φακανά «Domino».
• Η συμμετοχή του ως σολίστας στο Ηρώδειο με την Μαρία Φαραντούρη.
• Και η συμμετοχή του στις δισκογραφικές δουλείες των Chaka, Khan, Christy Baron και του Αλκίνοου Ιωαννίδη.
Η σχετικά πρόσφατη συνεργασία του με τον μουσικοσυνθέτη Μίμη Πλέσσα οδήγησε στην κυκλοφορία του δίσκου «ΗΧΩ», με φωνητικά της χαρισματικής Εύης Σιαμαντά, που κυκλοφόρησε από την Emarel Music με δέκα τραγούδια του Έλληνα συνθέτη, διασκευασμένα και ενορχηστρωμένα από τον ίδιο. Το επόμενο διάστημα αναμένεται η κυκλοφορία του δεύτερου κοινού άλμπουμ τους με τίτλο «We Two -Εμείς οι Δύο», με τον Μίμη Πλέσσα στο πιάνο και τον Χρήστο Ραφαηλίδη στο βιμπράφωνο.
Αποσπάσματα από δύο συνεντεύξεις του στην Athens Voice:
Τα χιλιόμετρα της διαδρομής του Χρήστου Ραφαηλίδη από την Κοζάνη στη Νέα Υόρκη είναι γραμμένα πάνω σε πεντάγραμμο. Οι πρώτες νότες που διάβασε ήταν για πιάνο, που έπαιζε στα 14. Οι τελευταίες για βιμπράφωνο, ένα όργανο της οικογένειας των μελωδικών κρουστών με πλήκτρα και πεντάλ, που βγάζει ήχους χτυπώντας τα πλήκτρα με μπαγκέτες.
Πώς και οδηγήθηκες στο βιμπράφωνο; «Από μικρός έκανα μαθήματα πιάνου και κρουστών. Για πρώτη φορά είδα βιμπράφωνο στο Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης. Έδειχνε τόσο μεγαλειώδες, καθώς ο ήλιος έμπαινε από το παράθυρο και το έλουζε με φως. Ο ήχος του με καθήλωσε, μου φάνηκε σαν ο βασιλιάς των οργάνων. Τότε είπα στον εαυτό μου πως εγώ με αυτό θέλω να ασχοληθώ. Ένιωσα ότι βρήκα το όργανο που συνδυάζει με ιστορία τα τρία στοιχεία που με οδήγησαν στη μουσική: μελωδία, αρμονία, ρυθμό».
Το μουσικό όργανο βρέθηκε, έμενε να βρεθεί το είδος της μουσικής που θα υπηρετούσε. Το 1992 σ’ ένα club της Θεσσαλονίκης άκουσε τον πιανίστα George Cables να παίζει με το σχήμα του τζαζίστα Billy Cobham. «Είδα ένα μουσικό να παίζει ξυπόλητος, λες και ήταν στο καθιστικό του, βγάζοντας ένα έξοχο συναίσθημα. Αυτή η εικόνα επηρέασε τη μουσική μου εξέλιξη». Ήταν η στιγμή που κατάλαβε πως θέλει να γίνει τζαζίστας. «Η τζαζ αποτελεί μέσο έκφρασης και επικοινωνίας. Είναι ο απόλυτος φιλελευθερισμός στη μουσική. Το στοιχείο του αυτοσχεδιασμού την κάνει απρόβλεπτη. Αυτό με γοητεύει».
Τι είναι η τζαζ για σένα; «Πολλοί τη βλέπουν σαν ένα απροσδιόριστο σύνολο ήχων, άλλοι σαν μια ανώτατα ανεπτυγμένη μουσική γλώσσα. Για μένα αποτελεί μέσο έκφρασης και επικοινωνίας. Είναι ο απόλυτος φιλελευθερισμός στη μουσική. Το στοιχείο του αυτοσχεδιασμού την κάνει απρόβλεπτη και δεν την περιορίζει. Αυτό με γοητεύει».
Κερδίζοντας υποτροφία για το Berklee College of Music, μετακόμισε στη Βοστώνη όπου ολοκλήρωσε τις σπουδές του με Bachelor of Arts. Και επειδή τζαζ σημαίνει Νέα Υόρκη, έφτασε στο Μεγάλο Μήλο όπου μαθήτευσε δίπλα στο βιμπραφωνίστα Joe Locke στο Manhattan School of Music. «Το πιο σημαντικό που έμαθα δίπλα του τα τελευταία 15 χρόνια είναι το πώς να μοιράζομαι τη μουσική. Χρειάζεται εγωισμός για να την κυριεύσεις και αλτρουισμός για να τη μοιραστείς». Και το μοίρασμα έγινε με σπουδαίους μουσικούς, όπως ο Ravi Coltrane και ο Antonio Sanchez.
Δημιουργεί με άλλους δύο μουσικούς ένα από τα πιο σημαντικά σχήματα της λάτιν τζαζ, τους Manhattan Vibes – ένα διεθνές σχήμα με ελληνικές ρίζες. Εκεί βρήκε την προσωπική του φωνή ως μουσικός και ως συνθέτης. «Σ’ ένα από τα πρώτα μου gigs στη Νέα Υόρκη, ο μάνατζερ με ρώτησε πώς λεγόμαστε, γιατί ήθελε να γράψει το όνομα του γκρουπ στον πίνακα που είχε στο πεζοδρόμιο. Του λέω κι εγώ “Vibes”, οπότε μου προτείνει το “Manhattan Vibes”. Tα υπόλοιπα είναι ιστορία».
“Ηow you doing brother?” ήταν τα πρώτα λόγια που του απηύθυνε ο μεγάλος Wynton Marsalis με την αφροαμερικάνικη προφορά του, όταν συναντήθηκαν για την πρώτη πρόβα των εμφανίσεών τους στο Lincoln Center της Νέας Υόρκης. Η καθιέρωση πια είναι γεγονός. «Δεν είναι καθόλου εύκολο να καθιερωθείς ως μουσικός της τζαζ στη Νέα Υόρκη. Χρειάζεται επιμονή. Δεν ήταν λίγες οι φορές που στις αρχές μετά από κάποια συμμετοχή μου σε μια μπάντα με μεγάλους μουσικούς, έβαζα τα κλάματα, γιατί ένιωθα λίγος. Η φήμη σου απλώνεται από στόμα σε στόμα και αποκτάς κύρος μόνο όταν σε αποδεχθούν μουσικοί μεγάλου βεληνεκούς».
Ο Ραφαηλίδης συμμετέχει στο soundtrack της ταινίας του Μάικλ Μουρ «Καπιταλισμός: Ιστορία ενός έρωτα», συνεχίζει να συνεργάζεται με μεγάλα ονόματα και όταν παίζει στο φημισμένο Blue Note του Μανχάταν, η ουρά στην είσοδο είναι πολλών μέτρων. «Πριν λίγες ημέρες έπαιξα στο ιστορικό Webster Hall της Νέας Υόρκης με τον Ιταλό σταρ Jovanotti σε μια sold out συναυλία. Εκεί είδα κοπέλες να κλαίνε με λυγμούς στο τελευταίο τραγούδι. Απερίγραπτη στιγμή!» … «Τα πάντα είναι θέμα ρυθμού. Αρκεί να βρεις εκείνον που ταιριάζει στη δική σου ζωή, ώστε να παραμένεις δημιουργικός».
Αθήνα ή Νέα Υόρκη και γιατί; «Νέα Υόρκη: Έμπνευση από την πολιτισμικότητα. Αθήνα: Αναβάπτισμα στην κληρονομιά. Κοζάνη: Ηρεμία με τους αγαπημένους μου».
Πέτρος Κλαμπάνης, κοντραμπάσο
Γεννήθηκε τον Ιούλιο του 1981 στη Ζάκυνθο. Εκεί πήρε τα πρώτα μαθήματα μουσικής θεωρίας και πιάνου καθώς και κιθάρας. Σε ηλικία 16 χρόνων άρχισε να παίζει ηλεκτρικό μπάσο και να είναι μέλος τοπικών συγκροτημάτων. Τελειώνοντας το Λύκειο εγκαταστάθηκε στην Αθήνα για να φοιτήσει στο Πολυτεχνείο. Χρειάστηκε δύο χρόνια για να καταλάβει πως οι σπουδές στη ναυπηγική δεν ήταν αυτό που ήθελε. Αποφάσισε να δώσει εξετάσεις για το τμήμα μουσικολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, όπου έγινε δεκτός το 2001. Στην Αθήνα είχε την ευκαιρία να πάρει μαθήματα από πολλούς σημαντικούς Έλληνες μουσικούς (Σύλβιο Σύρρο, Γιώτη Κιουρτσόγλου, Τάκη Καπογιάννη, Γιώργο Κυριακάκη), καθώς και να παίξει και να ηχογραφήσει με μερικούς από τους καλύτερους τζαζ καλλιτέχνες. Την διετία 2003-2005 είχε τη θέση του κοντραμπασίστα της Jazz Big Band του Δήμου Αθηναίων, με την οποία έδωσε συναυλίες σε όλη την Ελλάδα (Μέγαρο Μουσικής Αθήνας και Θεσσαλονίκης, Τεχνόπολη στο Γκάζι κ.α.).
Από το Σεπτέμβρη του 2005 μέχρι και το 2007 έζησε στο Άμστερνταμ της Ολλανδίας, όπου φοίτησε στο Conservatorium van Amsterdam έχοντας καθηγητές τους Frans van der Hoeven και Arnold Dooyeweerd. Την περίοδο αυτή υπήρξε ενεργό μέλος της τζαζ σκηνής του Άμστερνταμ. Ο Πέτρος Κλαμπάνης έχει περιοδεύσει σε πολλές χώρες της Ευρώπης (Γερμανία, Ολλανδία, Λουξεμβούργο, Βέλγιο, Γαλλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Μονακό, Ελβετία, Βουλγαρία, Ελλάδα, Κύπρο). Επιπλέον έχει εμφανιστεί σε μεγάλα διεθνή φεστιβάλ της τζαζ, όπως: Den Hague Jazz (NL), Bingen Swing Jazz Festival (GER), Amersfoort Jazz Festival (NL), Breda Jazz Festival (NL), Enschede Jazz Festival (NL), Bansko Jazz Festival (BG).
Το 2006 δημιούργησε το γκρουπ 3park μαζί με τον τρομπετίστα Αντρέα Πολυζωγόπουλο και τον Πορτογάλο ντράμερ Rui Ramos Pereira. Τον Οκτώβρη του 2007 κυκλοφόρησε το πρώτο άλμπουμ του τρίο Trioism (Σπύρος Μάνεσης, πιάνο, Πέτρος Κλαμπάνης, κοντραμπάσο, Rui Ramos Pereira, ντραμς). Έχει κερδίσει βραβεία (2η θέση) με τα συγκροτήματά του στους διεθνείς διαγωνισμούς Hoeilaart Jazz Belgium(2008), YPF International Competition(2007), Amersfoort Jazz Holland(2007).
Από τo Γενάρη του 2008 ζει και εργάζεται στη Νέα Υόρκη Είναι κάτοχος Μaster of Performance, του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης (CUNY, Aaron Copland School of Music). Μέσα σε μόλις 4 χρόνια έχει παίξει με σπουδαίους μουσικούς της τζαζ σκηνής της Νέας Υόρκης: Paul Bollenback, David Berkman, Ron Affif, Yotam Silberstein, Antonio Hart, Michael Mossman, Gretchen Parlato, Christos Rafalides, Βodek Janke κ.α.
Bodek Janke, ντραμς – κρουστά
“Janke is truly among the good ones…”, Jazzpages, March 2010
Ο πολωνικο-γερμανικής καταγωγής ντράμερ και κρουστός Bodek Janke, έχει χαρακτηριστεί από τον διεθνή τύπο ως “άνω του μέσου όρου”, “εξαιρετικός” και “ο μάστερ των πολλών διαλέκτων”. Έχοντας γεννηθεί σε μια πολωνικο-ρωσική οικογένεια μουσικών το 1979 στη Βαρσοβία της Πολωνίας, από όπου μετοίκησε στη Γερμανία το 1982, ήταν προφανές γι ‘ αυτόν να στραφεί επαγγελματικά σε μια μουσική καριέρα από μικρή ηλικία. Η μητέρα του Olga Janke του δίδαξε τα πρώτα μαθήματα πιάνου στην ηλικία των 3 ετών και τη θεία του Tatyana Kamysheva του δίδαξε σύνθεση και θεωρία της μουσικής. Στο Konservatorium Badisches στη Καρλσρούη της Γερμανίας έλαβε την κλασική του εκπαίδευση στη θεωρία της μουσικής και στα κρουστά του. Στα εφηβικά του χρόνια, ο Bodek ήταν ήδη ένας διεθνώς αναγνωρισμένος marimbaphone βιρτουόζος. Από το 1998 έως το 2004 σπούδασε τζαζ τύμπανα και τζαζ σύνθεση στη Μουσική Ακαδημία της Κολωνίας και αποφοίτησε “με διάκριση”. Ολοκλήρωσε τις σπουδές του το 2007 με το μεταπτυχιακό δίπλωμα “Master of Arts and Music Performance” από το City College της Νέας Υόρκης.
Κατά τη διάρκεια της εξάχρονης παραμονής του (2004-2010) στη Νέα Υόρκη είχε την ευκαιρία να συνεργαστεί με διάφορους σημαντικούς καλλιτέχνες όπως είναι οι David Liebman, Billy Harper, Ben Monder και Dave Binney. Εμφανίστηκε αρκετές φορές στο ιστορικό Carnegie Hall, όπου πρόσφατα η δική του ενορχήστρωση του “Wings”, σύνθεση του Samir Chatterjee, έκανε πρεμιέρα από την Orpheus Chamber Orchestra πριν από την παράσταση της Anoushka Shankar. Οι τακτικές εμφανίσεις του σε τοπικά τζαζ κλαμπ της Νέας Υόρκης αλλά και διεθνείς περιοδείες (ΗΠΑ, Γερμανία, Γαλλία, Ισπανία, Πολωνία, Ρωσία, Τουρκία, Μαρόκο, μεταξύ άλλων) ήταν μια μακροχρόνια πηγή έμπνευσης για τη μουσική και το έργο του. Επιπλέον, γνώρισε τον γκουρού του (μέντορα) Pandit Samir Chatterjee και ξεκίνησε τις σπουδές του στη Νέα Υόρκη στην Ινδική κλασική μουσική και το tabla.
Από το 2010 ο Bodek Janke έχει επιστρέψει στη Γερμανία και συνεργάζεται τακτικά με τις WDR, NDR και HR Big Bands (ως ντράμερ και κρουστός), με τον σαξοφωνίστα Steffen Schorn, με την πιανίστα και τραγουδίστρια Olivia Trummer, με τον τρομπετίστα Matthias Schriefl και τον πιανίστα Kristjan Randalu. Διεθνώς, συνεργάζεται με τον Αμερικανό βιολιστή της jazz Jeremy Kittel (Turtle Island String Quartet), τον Ισραηλινό κιθαρίστα Gilad Hekselman (Ari Hoenig Quartet), τον Γάλλο Olivier Ker Ourio στη φυσαρμόνικα και την Moscow State Jazz Orchestra, για να αναφέρουμε μόνο μερικούς. Εκτός από εμφανίσεις σε φεστιβάλ τζαζ (Moers Jazz, Izmir Caz Festival, Jazzycolors Paris, Jazz Au Chellah Rabat, Jazz from A to Z Almaty, Jazzopen Stuttgart) και συναυλίες στο Kennedy Center (Ουάσιγκτον), με τις Φιλαρμονικές Ορχήστρες της Κολωνίας, του Έσσεν, της Βαρσοβίας, ο Bodek Janke εμφανίστηκε αρκετές φορές στο Schloss Elmau και ηχογράφησε μουσική σε δισκογραφικές εταιρίες, όπως οι Universal, Melodia, Jazz’n’Arts, Peregrina και Neuklang.
Το 2008 τιμήθηκε τόσο με το βραβείο “Jazzpreis Baden-Württemberg”, το σημαντικότερο βραβείο της Γερμανίας για τους μουσικούς της τζαζ όσο και με το “German Records Critics’ Award” (“Preis der Deutschen Schallplattenkritik”) για το CD “Westwind” με την Olivia Trummer. Το 2010 εξελέγη “Best Soloist of the Year” στο διαγωνισμό “Neuer Deutscher Jazzpreis” στο Mannheim της Γερμανίας και κέρδισε επίσης το πρώτο βραβείο στον “4ο Διεθνή Διαγωνισμό Τζαζ του Βουκουρεστίου”. Το 2011 έλαβε υποτροφία από το Ίδρυμα Τεχνών “Kunststiftung Baden-Württemberg”.
Ο Bodek Janke περιοδεύει πολύ συχνά και επικεντρώνεται στην ηχογράφηση του δεύτερου προσωπικού του CD “Global Dance Kulture”, στη διδασκαλία σε εργαστήρια, σεμινάρια και masterclasses, και στην ίδρυση ενός πολιτιστικού κέντρου και εκπαιδευτικού ιδρύματος στην ορεινή περιοχή της Κάτω Σιλεσίας (Karkonosze).
