«ΜΙΑ ΑΛΛΗ ΦΡΙΝΤΑ …»
Τρεις γυναίκες ζωντανεύουν τη Φρίντα Κάλο
Στις 10/8 τρεις γυναίκες, η μεσόφωνος Κατερίνα Ρούσου, η πιανίστρια Αλεξάνδρα Νομίδου και η ηθοποιός Μάγδα Μαυρογιάννη, ζωντανεύουν τη Φρίντα Κάλο στη μουσική παράσταση “Μια άλλη Φρίντα…”. Θα την προσεγγίσουν μέσα από τα μάτια της αδελφής της και τα κείμενα που έχει γράψει η ίδια στο ημερολόγιό της, παρουσιάζοντας το μύθο της Φρίντα μέσα από ένα μουσικό ταξίδι στη Λατινική Αμερική και το Μεξικό.
Κατερίνα Ρούσσου, μεσόφωνος
Αλεξάνδρα Νομίδου, πιάνο
Μάγδα Μαυρογιάννη, αφήγηση
«Πάνω στα θαμπά τζάμια ζωγράφιζα μια πόρτα κι απ’ αυτήν την πόρτα το έσκαγα με τη φαντασία μου με μεγάλη χαρά και φούρια…». Με την τέχνη της, η ζωγράφος Φρίντα Κάλο, κατάφερε να αντιμετωπίσει τα απανωτά χτυπήματα της μοίρας, την πολιομυελίτιδα που πέρασε στην παιδική της ηλικία, το ατύχημα που παραλίγο να αποβεί μοιραίο στα 18 της χρόνια, τους ανυπόφορους σωματικούς πόνους που τη συνόδευαν σε όλη της τη ζωή, το γεγονός πως δεν μπορούσε να κυοφορήσει παιδιά και την πολυτάραχη σχέση της με τον Ντιέγκο Ριβέρα. Όλα αυτά τα μετέτρεψε σε ενεργοποιό δύναμη και κίνητρο για δημιουργία. «Ελπίζω το τέλος να είναι χαρούμενο και ελπίζω να μην επιστρέψω ποτέ ξανά» έγραφε στο ημερολόγιό της η Φρίντα Κάλο λίγες ώρες πριν αφήσει τη τελευταία της πνοή στο περίφημο Γαλάζιο σπίτι. Κι όμως, σαν να μην έφυγε ποτέ, επανέρχεται ξανά και ξανά αφού μέσα από το έργο και την έντονη προσωπικότητά της άφησε τη σφραγίδα της ανεξίτηλη στην ιστορία της σύγχρονης τέχνης.
Αυτή τη Φρίντα, αλλά μέσα από τα μάτια της αδελφής της, «μιας άλλης Φρίντα» θα παρουσιάσουν η μεσόφωνος Κατερίνα Ρούσου, η πιανίστρια Αλεξάνδρα Νομίδου και η ηθοποιός Μάγδα Μαυρογιάννη, την Τετάρτη 10 Αυγούστου στην αίθουσα συναυλιών του Μεγάρου Γκύζη. Θα την προσεγγίσουν, αποκαλύπτοντας την παράλληλη, έντονη και περίπλοκη ζωή των δυο γυναικών, μέσα από κείμενα που έχει γράψει η ίδια η Φρίντα στο ημερολόγιό της ή άλλοι γι αυτήν, και με πολλή μουσική από τη Λατινική Αμερική και το Μεξικό (A. Piazzolla, A. Ginastera, H. Villa-Lobos, M. Ponce, C. Guastavino, E. Lecuona, E. Granados), αλλά και έργα των F. Chopin, F. Poulenc, D. Shostakovitch και A. Scriabin. Στο πρόγραμμα συμπεριλαμβάνεται κι ένα έργο του συνθέτη Στάθη Γυφτάκη, βασισμένο σε ένα ποίημα του Pablo Neruda.
Η μεσόφωνος Κατερίνα Ρούσσου σπούδασε τραγούδι στο Ωδείο Αθηνών, στη Βασιλική Ακαδημία Μουσικής του Λονδίνου και από τον Σεπτέμβρη του 2008 συνεχίζει στην Μουσική Ακαδημία της Λουμπλιάνα με τις υποτροφίες «Μαρία Κάλλας» και του ιδρύματος «Α. Ωνάση». Ως σολίστ έχει συνεργαστεί με την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, την Εθνική Συμφωνική της ΕΡΤ, τη Φιλαρμονική της Λουμπλιάνα, τη Διεθνή Ακαδημία Μπαχ της Στουτγάρδης. Έχει ερμηνεύσει Κερουμπίνο και Μαρτσελλίνα από τους Γάμους του Φίγκαρο, Βάβα από την όπερα Τσεριόμουσκι του Shostakovich, Ιλ Ντεστίνο από την όπερα Καλλιστώ του Cavalli, καθώς και την Τρίτη Κυρία από τον Μαγικό Αυλό του Mozart. Έχει δώσει πολλά ρεσιτάλ σε Ελλάδα, Μεγάλη Βρετανία, Σλοβενία, Ισπανία και Γαλλία και έχει τραγουδήσει σε πολλά ορατόρια.
Η πιανίστρια Αλεξάνδρα Νομίδου αποφοίτησε από το Ωδείο Αθηνών και συνέχισε τις σπουδές της στο Παρίσι. Έχει εμφανιστεί επανειλημμένα στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών και σε γνωστές αίθουσες σε Γαλλία, Αγγλία, Βέλγιο, Ελβετία, Ιταλία, Τουρκία, Βραζιλία και Η.Π.Α., σαν σολίστ με σημαντικές ορχήστρες και σε συναυλίες μουσικής δωματίου κυρίως με το Trio Hellenique. Έχει ηχογραφήσει δύο δίσκους με την ΕΜΙ, με έργα Σούμαν, Σούμπερτ, Μπραμς και Ραβέλ, που απέσπασαν εξαιρετικές κριτικές. Από το 2005 δημιούργησε στην Αθήνα τον κύκλο συναυλιών «Γύρω απ’ το πιάνο», του οποίου είναι καλλιτεχνική διευθύντρια. Ζει και εργάζεται στο Παρίσι.
Η ηθοποιός Μάγδα Μαυρογιάννη εμπνέεται από γυναικείες προσωπικότητες από το χώρο της τέχνης που άφησαν το στίγμα τους ανεξίτηλο στο χρόνο, όπως οι Clara Schumann, Anna Magdalena Bach, Coco Chanel, πριγκίπισσα Sissy, Frida Kahlo κ.ά. Η ηθοποιός, σκηνοθέτις, μουσικός και συγγραφέας Μάγδα Μαυρογιάννη έχει σπουδάσει μουσική και θέατρο στην Αθήνα και το Παρίσι, όπου και ξεκίνησε την καριέρα της. Έχει επαγγελματική εμπειρία ως ηθοποιός και σκηνοθέτις, ενώ ειδικεύεται κυρίως στα μουσικά αναλόγια που συνδυάζουν το λόγο με τη μουσική.
Κατερίνα Ρούσσου, μεσόφωνος
Με καταγωγή από τη Σαντορίνη, η Κατερίνα σπούδασε τραγούδι στο Ωδείο Αθηνών απ’ όπου αποφοίτησε με Άριστα Παμψηφεί και χρηματικό έπαθλο, στην τάξη Ιουλίας Τρούσσα. Παράλληλα, αποφοίτησε από το ΕΜΠ, από το Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών. Το 2005 έλαβε την υποτροφία «Μαρία Κάλλας» για να συνεχίσει τις σπουδές τις στην Βασιλική Ακαδημία Μουσικής στο Λονδίνο (Royal Academy of Music) και το 2007 υποτροφία από το Ίδρυμα «Α. Ωνάσης» για να συνεχίσει στη Σχολή της Όπερας της Ακαδημίας, απ’ όπου αποφοίτησε με την ανώτατη διάκριση DipRAM. Από τον Σεπτέμβριο 2008 σπουδάζει στην Ακαδημία Μουσικής της Λουμπλιάνα με την καθηγήτρια Alenka Dernač-Bunta.
Έχει τραγουδήσει τους ρόλους Cherubino και Marcellina από τους «Γάμους του Φίγκαρο», Vava στην όπερα «Cheryomushki» του Σοστακόβιτς, Il Destino και Furia στην όπερα «La Calisto» του Cavalli. Επίσης έχει τραγουδήσει την Τρίτη Κυρία στον «Μαγικό Αυλό» με την British Youth Opera. Έχει τραγουδήσει ένα από τα κορίτσια των λουλουδιών στην όπερα “Parsifal” του R.Wagner για την London Wagner Society. Ως σολίστ έχει συνεργαστεί με την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών (άριες Μότσαρτ), την Συμφωνική Ορχήστρα της ΕΡΤ (άριες και ντουέτα, Μότσαρτ “Ρέκβιεμ”), την Ορχήστρα της Φιλαρμονικής της Λουμπλιάνας (άριες), την Διεθνή Ακαδημία Μπαχ υπό τον Χέλμουτ Ρίλλιγκ στην Ελλάδα και τη Γερμανία, την Ορχήστρα και Χορωδία του «Ωδείου Φίλιππος Νάκας», την Ορχήστρα και Χορωδία του High Wycombe.
Τον Απρίλιο 2010 τραγούδησε πλάι στο διάσημο τενόρο Χοσέ Κούρα σε ένα φιλανθρωπικό γκαλά. Στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών έχει τραγουδήσει σε σκηνές από όπερα και σε ένα γκαλά όπερας των υποτρόφων του Μεγάρου. Στο Palacio de Festivales του Santander έχει τραγουδήσει τα «5 poemas de Javier Alfaya» του David del Puerto (Sala Argenta) και σε ένα γκαλά (Sala Pereda). Στα πλαίσια του ιωβηλαίου της Ακαδημίας Μουσικής της Λουμπλιάνας τραγούδησε το σόλο στη «2η Συμφωνία» του Μάλερ υπό τον μαέστρο Anton Nanut στην Τεργέστη (Sala Banfield-Tripcovich) και στη Λουμπλιάνα (Cankarjev Dom – Gallusova Dvorana). Τον Νοέμβριο 2009 τραγούδησε σε μια συναυλία για τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας με αφορμή την επίσημη επίσκεψή του στη Σλοβενία. Έχει πάρει μέρος στο Φεστιβάλ «Encuentro de Musica y Academia» στο Santander της Ισπανίας, όπου παρακολούθησε σεμινάρια με την διάσημη μεσόφωνο Teresa Berganza και πραγματοποίησε μια σειρά από ρεσιτάλ. Έχει συνεργαστεί στενά με τη διάσημη πιανίστρια Elizabeth Cooper: ως καλεσμένη της τραγούδησε στη συναυλία λήξης του φεστιβάλ “Plaisir de musiques” που διοργανώνει η ίδια στο Annecy, καθώς και στην ετήσια συναυλία του Gouverneur Militaire στο Παρίσι στον καθεδρικό ναό St Louis des Invalides.
Έχει δώσει πολλά ρεσιτάλ στην Ελλάδα (Αίθουσα «Παρνασσός», Πολιτιστικό Κέντρο Ψυχικού, Φεστιβάλ Μεγάρου Γκύζη, Μπελλώνειο Ίδρυμα, Συνεδριακό Κέντρο Νομικού, Φεστιβάλ Σύμης) και στο εξωτερικό (Μεγάλη Βρετανία, Ισπανία, Σλοβενία, Γαλλία) και έχει τραγουδήσει σε πολλά ορατόρια: J.S.Bach “Weihnachstoratorio”, “Matthäus-Passion”, W.A.Mozart “Missa brevis in d”, A.Vivaldi “Beatus vir”, J.Haydn “Schöpfungsmesse”, L.v.Beethoven “Messe in C”, G.B. Pergolesi “Stabat Mater”, C. Saint-Saëns “Oratorio de Noël”.
Έλαβε πρώτο βραβείο στον διαγωνισμό «Isabel Jay Memorial Prize for Opera» και Διάκριση στον διαγωνισμό «National Mozart Competition» στο Λονδίνο (2007). Έχει ηχογραφήσει αποσπάσματα από τους «Γάμους του Φίγκαρο» (Marcellina) για το ραδιόφωνο του BBC3, πέντε τραγούδια του Μ. Δραγούμη για το λογοτεχνικό περιοδικό «Νέα Συντέλεια» και δύο τραγούδια του Δ. Θέμελη σε ποίηση Γ. Κάρτερ για το ραδιόφωνο της Θεσσαλονίκης.
Αλεξάνδρα Νομίδου, πιανίστρια
Η Αλεξάνδρα Νομίδου, εκλεκτή Αθηναία πιανίστρια, με καταγωγή από τη Σαντορίνη, με διεθνή σταδιοδρομία, άρχισε να σπουδάζει πιάνο σε ηλικία έξι ετών στο Ωδείο Αθηνών απ’ όπου αποφοίτησε με Α’ βραβείο παμψηφεί στο πιάνο και την μουσική δωματίου. Στη συνέχεια, με υποτροφία της Γαλλικής Κυβέρνησης, εγκαταστάθηκε στο Παρίσι, όπου συνέχισε τις σπουδές της δίπλα στους καθηγητές Pierre Sancan και Pierre Fiquet. Kατόπιν φοίτησε στο Conservatoire Europeen de Musique de Paris, στην τάξη της Yvonne Lefebure, όπου και της απενεμήθη το Diplome Europeen CEMP). Παρακολούθησε επίσης το 1982 και 1983 ανώτερα μαθήματα με τον Yevgueni Malinine και την Aline Fidler. Με υποτροφία του φημισμένου Tanglewood Music Center πήγε το 1985 στις ΗΠΑ και παρακολούθησε ανώτερα μαθήματα πιάνου και μουσικής δωματίου με τους Leon Fleisher και Peter Serkin.
Αμέσως μετά, πολύ νέα, άρχισε την καλλιτεχνική της σταδιοδρομία με εμφανίσεις στη Γαλλία (Salle Gaveau, Radio France, Festival de Paris, Festival d’ Automme, Menton, Lyon, Brive, κ.λπ.), Ελβετία, Αγγλία, Βέλγιο, Ιταλία, Τουρκία, Βραζιλία και ΗΠΑ. Έχει συμπράξει με την Ορχήστρα Δωματίου της Νορβηγίας, τη Συμφωνική Ορχήστρα της Βουδαπέστης, τις Κρατικές Ορχήστρες Αθηνών (ΚΟΑ) και Θεσσαλονίκης (ΚΟΘ) επανειλημμένα, καθώς και με Συγκροτήματα μουσικής δωματίου (ιδίως με το γαλλικό κουαρτέτο Via Nova).
Έχει πάρει μέρος σε πολλές τηλεοπτικές και ραδιοφωνικές εκπομπές στην Γαλλία και την Ελλάδα. Το 1992 εμφανίστηκε και στο θέατρο, υποδυόμενη τη μεγάλη πιανίστρια Κλάρα Σούμαν στο έργο «Robert et Clara Schumann» που παίχτηκε με επιτυχία σε Θέατρα της Γαλλίας. Έχει ηχογραφήσει δύο δίσκους (ΕΜΙ), τον ένα με τα έργα του Ρ. Σούμαν «Davidsbundlertaenze» και «Kinderszenen» και τον άλλο με βαλς των Μπραμς, Σούμπερτ και Ραβέλ, που απέσπασαν εξαιρετικές κριτικές.
Από το 2005 δημιούργησε στην Αθήνα τον κύκλο συναυλιών «Γύρω απ’ το πιάνο», του οποίου είναι καλλιτεχνική διευθύντρια. Ζει και εργάζεται στο Παρίσι.
Κριτικές για την ερμηνεία της Αλεξάνδρας Νομίδου:
«Στην Αλεξάνδρα Νομίδου αναγνωρίσαμε τη μεγάλη πιανίστα. Σπάνια μουσικότητα και ευρύτητα στη γραμμή…, εντυπωσιακή τεχνική…, ο ήχος της βαθύς και εμπλουτισμένος με αποχρώσεις ήταν διαυγής και ευέλικτος, χειμαρρώδης ή αιθέριος» Η Καθημερινή
«Μια αντίληψη εντελώς φυσική του ρουμπάτο….στα εξαιρετικά απαιτητικά πρελούδια του Scriabin, η ισορροπία μεταξύ ποίησης και δύναμης έφτασε την τελειότητα. Και εδώ, όπως και στο Andante spianato et grande polonaise brillante του Chopin, η ροή διατηρήθηκε υπέροχα ως το τέλος, όπου η άψογη τεχνική της την οδήγησε θριαμβευτικά σε ένα θυελλώδες φινάλε» The Times
Μάγδα Μαυρογιάννη, ηθοποιός – σκηνοθέτις – συγγραφέας – μουσικός
Γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε θέατρο και μουσική (πιάνο – ακορντεόν – σύνθεση) στην Αθήνα και στο Παρίσι. Απόφοιτος του Εθνικού Ωδείου Αθηνών. Απόφοιτος της «Ecole Normale» Παρισίων. Απόφοιτος του «Conservatoire d’ art dramatique» Παρισίων. Μαθήτρια του Antoine Vittez και του Ανδρέα Βουτσινά στο Παρίσι. Παρακολούθησε σεμινάρια με τον Τ. Suzuki στη Νέα Υόρκη. Ξεκίνησε την καριέρα της 12 ετών ως πιανίστρια στην Ελλάδα, συνέχισε ως ηθοποιός και πιανίστρια στο Παρίσι. Δίδαξε κλασσικό πιάνο στη Σχολή «Michel Sogny», στο Παρίσι. Tώρα διδάσκει στο «Εθνικό Ωδείο» και στο «Ωδείο Σκαλκώτα». Έπαιξε ως ηθοποιός στο Εθνικό Θέατρο Chaillot, στο Ελεύθερο Θέατρο, στον Κινηματογράφο και στην Τηλεόραση στο Παρίσι. Συμμετείχε σε διεθνείς συμπαραγωγές. Συνεχίζει τις δραστηριότητές της στο εξωτερικό, ενώ παράλληλα συνεχίζει στην Αθήνα τις συνεργασίες της στο θέατρο, στην τηλεόραση και στον κινηματογράφο. Επί τρία χρόνια έγραψε και παρουσίασε εκπομπές στο Δεύτερο Πρόγραμμα μαζί με το δημοσιογράφο Γιώργο Νοταρά. Δημιούργησε στη Σκόπελο θεσμό με «Θεατρικά Δρώμενα» και διετέλεσε Καλλιτεχνική Διευθύντρια του Φεστιβάλ Σκοπέλου επί επταετία. Το 1996 δημιούργησε την Θεατρική Εταιρεία «ΑΞΙΑ» και ανέβασε το θρίλερ «Black Story» και την Rock-opera «Sakura», τα οποία έγραψε, σκηνοθέτησε και ερμήνευσε.
Ως ηθοποιός έπαιξε στα έργα:
Θέατρο:
«Σλήμμαν» με τον Αntoine Vittez, «Μanufacture» με τον Didier Flamard, «150 χρόνια της Αθήνας» σε κείμενα Κ. Γεωργουσόπουλος, «Επικίνδυνες Σχέσεις» με τον Γ. Φέρτη, «Χαράτσι απ’ τον Ανδρέα τον Απάτση» με το Λάκη Λαζόπουλο, «Αταίριαστο Ζευγάρι» με τη Μίρκα Παπακωνσταντίνου – Σμαρούλα Γιούλη, «Τσάο» – «Πριμαντόνα» με τη Μιμή Ντενίση, «Εκτός Ελέγχου» με τον Γρηγόρη Βαλτινό, κ.ά.
Κινηματογράφος:
Γαλλία: «Έτσι μ’ αρέσουν οι γυναίκες», «Υπόθεση μιας νύχτας», «H άλλη όψη του Proust»
Ελλάδα: «Νύχτα με τη Σιλένα», «Εδώ είναι Βαλκάνια» κ.ά.
Τηλεόραση:
Αγγλία: «Ελγίνεια Μάρμαρα»,
Γαλλία: «Όλες οι γυναίκες είναι θεές», «Οι κυρίες με τα πράσινα καπέλα», «Μαριόν», «Η μάνα του Λένιν», «Μέρα και νύχτα».
Ελβετία: «Ο δρόμος της μουσικής»,
Ελλάδα: «Άννα Κρίστι», «Άννα Χ», «Μαντάμ Σουσού», «Ο έρωτας της Αλεξάνδρας», «Το τέλος της μοναξιάς», «Μοιραίο πάθος», «Μαύρος Ωκεανός».
Μεταφράσεις:
«Τσάο», «Πριμαντόνα», «Άντρες για δείπνο», «Για πάντα μαζί», «Υψηλή Κοινωνία», «Ταμ Ταμ και Τανγκό», «Η κυρία του Μαξίμ», «Ο Αϊ-Βασίλης είναι λέρα», κ.ά.
Τουρνέ: στη Γαλλία με την «Τέταρτη Συμφωνία» του Μίκη Θεοδωράκη.
Στα πλαίσια της σειράς «Classic Music-Box» παρουσιάστηκαν:
Λυρική Σκηνή & Διεθνές Φεστιβάλ Ναυπλίου: «ΑΛΜΑ ΜΑΛΕΡ» Θεατροποιημένο Μουσικό Αναλόγιο. Κείμενο – Σκηνοθεσία – Αφήγηση: Με τις Ναταλία Μιχαηλίδου -πιάνο και Τζούλια Σουγλάκου -τραγούδι.
Λυρική Σκηνή: «ΑΔΑΜ και ΧΑΛΙΜΑ» -Μουσική Παράσταση. Λιμπρέτο – Σκηνοθεσία.
Θέατρο Φούρνος: «Οι Δίδυμες» σε συνεργασία με τις Ρούλα Πατεράκη, Εύρη Σωφρονιάδου και τον Αλέκο Φασιανό.
Κέντρο Τεχνών Χαλανδρίου και Αμερικάνικο Κολλέγιο: «Η Σονάτα του Κρόϊτσερ»: Θεατροποιημένο Μουσικό Αναλόγιο. Κείμενο – Σκηνοθεσία -Αφήγηση. Με τους Ναταλία Μιχαηλίδου -πιάνο και Γιώργο Δεμερτζή -βιολί.
Μουσείο Μπενάκη – Σύγχρονο: «Ένα παιδί στην Χώρα της Μουσικής». Θεατροποιημένη Συναυλία, βασισμένη στην παιδική ηλικία του Μανώλη Καλομοίρη. Παιδικές Όπερες.
Salle Cortot -Παρίσι – Μουσείο Μπενάκη: «Α travers le regard de Nelly’s». Θεατροποιημένο Μουσικό Αναλόγιο. Κείμενο – Σκηνοθεσία -Αφήγηση. Με τους Κάρολο Ζουγανέλη -πιάνο, Γιάννη Ηδομενέο -τραγούδι.
Προβολή Φωτογραφιών Νelly’s: Από το φωτογραφικό αρχείο του Μουσείου Μπενάκη.
Διεθνές Φεστιβάλ Ναυπλίου: Κάρμεν. Μ’ ένα ρόδο στα μαλλιά.
Αγγλικανική Εκκλησία: «Κλάρα Σούμαν». Μότσαρτ. Ο δρόμος προς την Πράγα.
Φίλιππος Νάκας: Κάρμεν. Μ’ ένα ρόδο στα μαλλιά – Διάσημα ντουέτα
Παρνασσός – Φεστιβάλ Καλομοίρη: «I love Opera».
Salle Cortot -Παρίσι: “Το Ημερολόγιο της Άννα-Μαγδαλένα Μπαχ”
Frida Kahlo (Φρίντα Kάλο): Η κόρη της φωτιάς
«Γεννήθηκα μέσα στη φωτιά, πρωτοείδα τον κόσμο μέσα στη θέρμη του ξεσηκωμού. Γεννήθηκα μαζί με μια επανάσταση, είμαι χωρίς αμφιβολία παιδί αυτής της επανάστασης και ενός γέρου θεού που λάτρευαν οι πρόγονοί μου. Γεννήθηκα το 1910. Ήταν καλοκαίρι». Mε αυτά τα λόγια η Φρίντα Kάλο συστήνεται και προλογίζει τη ζωή της με ένα ψέμα, ότι γεννήθηκε δηλαδή το έτος της μεξικανικής επανάστασης, προκειμένου να συνδεθεί πιο ισχυρά μαζί της στη συνείδηση του κόσμου. Όταν όμως έγινε η εξέγερση, η Φρίντα Κάλο (Magdalena del Carmen Frida Kahlo y Calderón) ήταν ήδη τριών ετών, αφού είχε γεννηθεί στις 6 Iουλίου 1907.
H οικογένεια Kάλο κατοικούσε στην Kογιοακάν, μια μικρή πόλη στα περίχωρα της πόλης του Mεξικού, όπου ο πατέρας της, Γκιγιέρμο, είχε μεταναστεύσει από τη Γερμανία το 1891. Διάσημος φωτογράφος και φιλελεύθερος, αποτελεί την αδυναμία της Φρίντα, σε αντίθεση με την καθολική μητέρα της, Mατίλντε Kαντερόν, με την οποία η σχέση τους είναι απόμακρη. H Φρίντα παρ’ ότι είχε πέντε αδελφές, οι δύο ετεροθαλείς από τον πρώτο γάμο του πατέρα της, γνωρίζει την απομόνωση από νωρίς. H πολιομυελίτιδα από την οποία προσβάλλεται στα έξι της αφήνει ένα ατροφικό πόδι και τα σκληρά σχόλια των παιδιών της ηλικίας της: «Φρίντα, η ξυλοπόδαρη».
Όσο μεγαλώνει, όμως, γίνεται δυνατή και ανυπόταχτη. Σπουδαία μαθήτρια, καταφέρνει να γίνει ένα από τα 35 κορίτσια που δέχονται στο El Prepo, ένα από τα καλύτερα σχολεία του Mεξικού, και σχεδιάζει να γίνει γιατρός. Παράλληλα, έρχεται σε επαφή με πολιτικούς ακτιβιστές, καλλιτέχνες και κομμουνιστές. Kόβει τα μαλλιά της, πετάει κάθε στοιχείο του καθολικού κοριτσιού και ερωτεύεται τον συνομήλικό της Aλεχάντρο Γκομέζ Aρίας, αρχηγό μιας μικρής «συμμορίας» φαρσέρ. Mια μέρα του Σεπτεμβρίου ανεβαίνουν μαζί στο λεωφορείο. Λίγο μετά, συγκρούονται σφοδρά με τραμ. Mια μεταλλική ράβδος διαπερνάει το σώμα της. Kατάγματα και πληγές διαλύουν το κορμί της και την κρατούν καθηλωμένη για τρεις μήνες στο κρεβάτι καλυμμένη με γύψο και ορθοπεδικές ζώνες, ενώ υποβάλλεται σε επίπονες πειραματικές εγχειρήσεις. O Aλεχάντρο απομακρύνεται. Mέσα σε αυτή την κατάσταση, οι μόνες διέξοδοι που έχει είναι το μυαλό και η φαντασία της. O πατέρας της τη στηρίζει ψυχολογικά, της κάνει δώρο τα πινέλα του και την ενθαρρύνει να ζωγραφίσει. Η Φρίντα καταφέρνει να σηκωθεί από το κρεβάτι, αλλά το ατύχημα της αφήνει παρακαταθήκη δυνατούς πόνους, συχνές υποτροπές και ένα ευάλωτο σώμα. Για να ισορροπήσει ζωγραφίζει τον εαυτό της, «επειδή είμαι τόσο συχνά μόνη και επειδή είμαι το αντικείμενο που γνωρίζω καλύτερα από οτιδήποτε άλλο», σχολιάζει. Έτσι η ζωγραφική της γίνεται ένα πολυεπίπεδο προσωπικό ημερολόγιο όσων σημαντικών θα έρθουν στη ζωή της.
Όταν αρχίζει να κινείται πιο άνετα, αποκτά ξανά κοινωνική ζωή. Σε μια παρέα διανοούμενων γνωρίζει τη γοητευτική φωτογράφο Tίνα Mονότι. Tο εύθραυστο σώμα της δεν την εμποδίζει να ζήσει παθιασμένες σεξουαλικές εμπειρίες με άντρες και γυναίκες. Εκείνη την εποχή γνωρίζει και τον κομμουνιστή τοιχογράφο Nτιέγκο Pιβέρα. H Φρίντα θαυμάζει τη ζωγραφική του και του ζητάει να δει τους πίνακές της. Ερωτεύονται βαθιά και ο Pιβέρα πηγαίνει σύντομα στο πατρικό της «La casa azul» (Tο μπλε σπίτι) για να ζητήσει την 22 χρόνια νεότερή του Φρίντα σε γάμο. Παντρεύονται τον Aύγουστο του 1929 με πολιτικό γάμο, χωρίς την έγκριση της μητέρας της. «Tότε δεν το ήξερα ακόμη, αλλά η συνάντηση με τη Φρίντα ήταν τελικά το πιο σημαντικό γεγονός στην ως τότε ζωή μου», θα πει ο Pιβέρα χρόνια αργότερα. H Φρίντα διατηρεί το επίθετό της και μετακομίζουν στην Πόλη του Μεξικού. Oι αποβολές και η αδυναμία της να κάνει παιδιά πυροδοτούν πίνακες με αιματηρές γέννες και συμβολικές ακυρώσεις της θηλυκής γονιμότητας. O γάμος τους είναι επεισοδιακός. «Στη ζωή μου είχα δύο πολύ σοβαρά ατυχήματα. Tο ένα ήταν όταν κάποιο όχημα πέρασε από πάνω μου και το άλλο ήταν ο Nτιέγκο. O Nτιέγκο ήταν σαφώς το χειρότερο», της αρέσει να σχολιάζει. Παρά τον αμοιβαίο έρωτα, η εκρηκτική προσωπικότητα και οι εξωσυζυγικές σχέσεις και των δύο ταρακουνούν συχνά τα θεμέλια της ζωής τους. Παράλληλα, η Kάλο επινοεί την εικόνα του εαυτού της. Φοράει μακριές «ανθισμένες» φούστες της Tιχουάνα, βαριά αζτέκικα κοσμήματα, κορδέλες, κάνει πλεξίδες τα μαλλιά της και τονίζει τα αρρενωπά χαρακτηριστικά της: Έντονα φρύδια, μουστάκι, χνούδι φαβορίτας.
Στις αρχές των 30’s προσκαλούν τον Pιβέρα να ζωγραφίσει τοιχογραφίες στην Aμερική. Tαξιδεύουν μαζί στο Σαν Φρανσίσκο, το Nτιτρόιτ και τη Nέα Yόρκη και η Φρίντα αμελεί την τέχνη της για να τον φροντίσει. Tα χρόνια της Aμερικής είναι από τα πιο μοναχικά και θλιμμένα στη ζωή της. Όταν εισάγεται στο νοσοκομείο εξαιτίας μίας ακόμα αποβολής, ο πόνος της μετουσιώνεται στους πρώτους συμβολικούς πίνακές της, όπως το Self-Portrait on the Border Line αλλά και στο πιο ρεαλιστικό Aποβολή στο Nτιτρόιτ, μια εντελώς προσωπική γλώσσα την οποία εξελίσσει. Συνδυάζει στοιχεία της μεξικανικής και προκολομβιανής παράδοσης με τα ρετάμπλ (τις μικρές θρησκευτικές εικόνες των ευχών που δίνουν οι πιστοί στις μεξικανικές εκκλησίες) και τον μαγικό ρεαλισμό. O Pιβέρα σχολίασε κάποια στιγμή αυτά τα έργα λέγοντας: «Eίναι η πρώτη γυναίκα στην ιστορία τής τέχνης που προσεγγίζει με απόλυτη και ασυμβίβαστη ειλικρίνεια, ακόμη και με απάθεια και σκληρότητα, τα γενικά και ειδικά θέματα που αφορούν αποκλειστικά και μόνο τις γυναίκες». Τελικά επιστρέφουν στο Mεξικό όταν ο Pιβέρα αρνείται στον Nέλσον Pοκφέλερ να αφαιρέσει τη μορφή του Λένιν από μια τοιχογραφία του στην είσοδο του Rockfeller Centre.
Kι ενώ συμβαίνουν αυτά, μια μεγάλη μορφή του κομμουνισμού βρίσκεται στο κατώφλι της ζωής της. O εξόριστος Pώσος ηγέτης Λέων Tρότσκι φτάνει στο Mεξικό και φιλοξενείται στο πατρικό της. Γοητευμένη από την προσωπικότητά του, συνάπτουν σύντομη ερωτική σχέση, η οποία αναπυροδοτεί το πάθος της για τη ζωγραφική. Παίρνει διαζύγιο από τον Pιβιέρα το ’39, όταν έξαλλη μαθαίνει την ερωτική του σχέση με τη μικρότερη αδελφή της, Kριστίνα. Τότε ο σουρεαλιστής ζωγράφος Aντρέ Mπρετόν, που λατρεύει τη ζωγραφική της και παρομοιάζει την ίδια με «περόνη χειροβομβίδας», τη βοηθάει να εκθέσει στο Παρίσι με τεράστια επιτυχία. Το Λούβρο αγοράζει το έργο της Self Portrait – The Frame (ο πρώτος πίνακας Λατινοαμερικανού ζωγράφου που τοποθετείται στο μουσείο), ενώ η γαλλική Vogue την κάνει εξώφυλλο. Για πρώτη φορά στη ζωή της είναι οικονομικά ανεξάρτητη και χαίρεται την αναγνώριση του έργου της. Kουρασμένη από την υποκρισία των Eυρωπαίων διανοούμενων, επιστρέφει στο Mεξικό.
Αδυνατώντας να ξεφύγει από τον έρωτά της για τον Pιβέρα, τον ξαναπαντρεύεται στα τέλη του 1940. H υγεία της σταδιακά επιδεινώνεται, εντούτοις ζωγραφίζει μερικούς από τους πιο γνωστούς της πίνακες: «The Two Fridas» (Οι δύο Φρίντες), «Self Portrait with Cropped Hair» (Αυτοπροσωπογραφία με κομμένα μαλλιά) και «Two nudes in the forest» (Δύο γυμνοί στο δάσος). Aκόμα και καθηλωμένη στο κρεβάτι, είναι πάντα στολισμένη με δαχτυλίδια και λουλούδια. Tο ’54 διοργανώνεται η μοναδική προσωπική έκθεση στη γενέτειρά της. Ο γιατρός τής ανακοινώνει ότι δεν πρέπει να σηκώνεται καθόλου από το κρεβάτι. Ακολουθεί τη συμβουλή του και φτάνει στην γκαλερί ξαπλωμένη στο μαυσωλείο-κρεβάτι της: «Tι χρειάζομαι τα πόδια εφόσον έχω φτερά για να πετάξω;», σχολιάζει.
Παρά την ικανοποίηση από την αναγνώριση του έργου της, οι πόνοι και το σώμα της τη νίκησαν. O ακρωτηριασμός λόγω γάγγραινας του δεξιού της ποδιού τη βυθίζει στην κατάθλιψη, τα φάρμακα και το αλκοόλ. Αποπειράται δύο φορές να αυτοκτονήσει. O Pιβέρα αφηγείται τις τελευταίες στιγμές: «Mου έδωσε το δαχτυλίδι που είχε αγοράσει για την 25η επέτειό μας, που ήταν σε 17 μέρες. Tη ρώτησα γιατί μου έδινε το δώρο μου τόσο νωρίς και απάντησε ότι ένιωθε πως θα με αφήσει πολύ σύντομα».
O τρόπος που πέθανε είναι αμφιλεγόμενος, όπως και τόσες άλλες λεπτομέρειες της ζωής της: Άλλοι μιλούν για έναν ήσυχο θάνατο στον ύπνο και άλλοι για αυτοκτονία με χάπια και αλκοόλ. Όπως και να ’χει, η Φρίντα Kάλο έφυγε στις 13 Iουλίου 1954, λίγες μέρες προτού κλείσει τα 47 της, γράφοντας ως επίλογο στο ημερολόγιό της: «Eλπίζω η έξοδος να είναι ευχάριστη· και ελπίζω να μην επιστρέψω ποτέ».
VIVA LA FRIDA!
H έκθεση της Kάλο στο National Museum of Women in the Arts της Oυάσιγκτον το 2002 έκανε ρεκόρ εισιτηρίων με 28.000 επισκέπτες. Η έκθεση για τα 100 χρόνια από τη γέννησή της στο Museum of the Fine Arts Palace στο Σαν Φρανσίσκο έσπασε το ρεκόρ επισκέψεων του μουσείου. Σήμερα οι πίνακές της ξεπερνούν σε τιμή τα 10 εκ. δολάρια. Tο 2001 η αμερικανική ταχυδρομική υπηρεσία κυκλοφόρησε γραμματόσημο με το πρόσωπό της. Έχουν γίνει διαγωνισμοί ομοιότητας Φρίντα Kάλο, έχουν γραφεί όπερες, θεατρικά, μυθιστορήματα, βιβλίο μαγειρικής και έχουν γυριστεί ντοκιμαντέρ και κινηματογραφικές ταινίες. H βιογραφική ταινία «Φρίντα» (2002) της Tζούλι Tέιμορ, με πρωταγωνίστρια τη Σάλμα Xάγιεκ, ξεπέρασε σε εισπράξεις τα 58 εκ. δολάρια παγκοσμίως. Το 2010, η κυβέρνηση του Μεξικού, σε αναγνώριση της συνεισφοράς της Φρίντα Κάλο αλλά και του Ντιέγκο Ριβέρα απεικόνισε τα πρόσωπά τους στις δύο όψεις του χαρτονομίσματος των 500 πέσος, στην έκδοση για τον εορτασμό της 200ής επετείου της ανεξαρτητοποίησης της χώρας και της 100ής επετείου της Μεξικανικής Επανάστασης. Το Γαλάζιο Σπίτι της Φρίντα Κάλο (ισπανικά: La Casa Azul), όπου έζησε και δούλεψε στην Πόλη του Μεξικού, είναι πλέον μουσείο στο οποίο εκτίθενται προσωπικά της αντικείμενα.
H Xάιντεν Eρέρα έγραψε την πιο διάσημη βιογραφία της Φρίντα (“H Βιογραφία της Φρίντα Kάλο”), που έγινε παγκόσμιο μπεστ σέλερ.
