ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΓΚΥΖΗ
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΓΚΥΖΗ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
Η οικογένεια των Γκύζη (Ghizi) [εξελλ. Γύζη] ήρθε στην Ελλάδα από τη Βενετία το 1204 κατά τη διάρκεια της 4ης σταυροφορίας.
Γενάρχης του ελληνικού κλάδου ήταν ο Μάρκος Γ(κ)ύζης, ο οποίος ήρθε στην Ελλάδα μετά από πρόσκληση του ευγενούς Μάρκου Σανούδου άρχοντα (και ιδιοκτήτη) των Κυκλάδων (Δουκάτο της Νάξου). Βρισκόμαστε στην εποχή της Ενετοκρατίας όπου σχεδόν όλα τα νησιά του Αιγαίου τελούσαν υπό Βενετική κυριαρχία.
Οι Γύζη βρέθηκαν στη Σαντορίνη στις αρχές του 17ου αιώνα και συγκεκριμένα το 1642 εγκαταστάθηκαν στην τότε πρωτεύουσα του νησιού, το καστέλι (κάστρο) του Σκάρου.
Ένας κλάδος των Γύζη ασπάστηκε το ορθόδοξο δόγμα και ίδρυσε στις 6 Δεκεμβρίου του 1651 τη μονή του Αγ. Νικολάου, τον «Άγιο Νικόλαο των Γύζηδων». Είναι η σημερινή ομώνυμη γυναικεία μονή που το 1816 μεταφέρθηκε στο χωριό Ημεροβίγλι. Το 1699 εξελέγη (ορθόδοξος) «αρχιεπίσκοπος Θήρας» ο Ζαχαρίας Γύζης ο οποίος θα μεταφέρει την έδρα του στο καστέλι του Πύργου από τον Σκάρο, αφού ο τελευταίος αποτελούσε την έδρα του Λατίνου Επισκόπου Θήρας.
Ο καθολικός κλάδος της οικογένειας Γύζη θα αντιπροσωπευθεί και θα διακριθεί από τον Μιχελή Γύζη ο οποίος γεννήθηκε στο Σκάρο το 1802. Δραστηριοποιήθηκε στην εξαγωγή κρασιού μέχρι την τσαρική Ρωσία. Απέκτησε μεγάλη κτηματική περιουσία και καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του έκανε μεγάλες δωρεές στην Καθολική Εκκλησία και ιδιαίτερα στα μοναστήρια. Πριν πεθάνει, το 1888, και απαρηγόρητος από το χαμό του μονάκριβου γιου του Χριστόδουλου Γύζη (πέθανε το 1857 στο Παρίσι) κληροδότησε το μέγαρό του στα Φηρά, στο παρακείμενο μοναστήρι των Αδελφών του Ελέους. Τάφηκε, όπως ο ίδιος επιθυμούσε, μέσα στον ιερό ναό της Μονής των Αδελφών Λαζαριστών, την περίφημη «Συλληφθείσα» (αφιερωμένο στην αμίαντη σύλληψη της Θεοτόκου). Το δεύτερο παιδί του Μιχελή Γύζη ήταν κορίτσι ονομάστηκε Μαργαρίτα, η οποία απέκτησε μία κόρη τη Μαρία από το γάμο της με τον Ιάκωβο Βαζέγγιο. Η Μαρία παντρεύτηκε τον πρόξενο της Γαλλίας στη Σαντορίνη, Πέτρο Δελένδα, αλλά δεν έκαναν παιδιά κλείνοντας έτσι την παρουσία μιας οικογένειας που δέσποσε στη Σαντορίνη για πάνω από δύο αιώνες.
Το οικόσημο της οικογένειας των Γύζη, μαρμάρινο, υπάρχει εντοιχισμένο στην πρόσοψη του σημερινού Μεγάρου Γκύζη στα Φηρά, καθώς και στη μονή του Αγ. Νικολάου στο Ημεροβίγλι.
Το «Μέγαρο Γκύζη» (palazzo Ghizi) είναι ένα από τα πολυάριθμα αρχοντικά Καθολικών ευγενών, τα οποία χτίστηκαν στα Φηρά από το 1811 και μετά. Την εποχή εκείνη το καστέλι του Σκάρου (έδρα των ευγενών) είχε αρχίσει κυριολεκτικά να διαλύεται λόγω σεισμών και ηφαιστειακών εκρήξεων πράγμα που καθιστούσε εντελώς επικίνδυνη την παραμονή των κατοίκων εκεί και επέβαλλε την μετακόμισή τους σε πιο ασφαλείς περιοχές. Η περίοδος της πειρατείας και των ληστρικών επιδρομών είχε παρέλθει, οπότε μπορούσαν να δημιουργηθούν οικισμοί και εκτός των μέχρι τότε καστελιών (κάστρων).
Τα αρχοντικά αυτά σπίτια χτίστηκαν στα Φηρά, πάνω ή δίπλα από τις επίσης πολυάριθμες κάναβες (οινοποιεία) που ανήκαν σε αυτές τις οικογένειες και τις διατηρούσαν για πρακτικούς λόγους στο συγκεκριμένο οικισμό.
Μετά το θάνατο του Μιχελή Γύζη το 1888, το μέγαρό του περιήλθε όπως προαναφέρθηκε στη Μονή των Αδελφών του Ελέους που βρισκόταν ακριβώς απέναντι και δίπλα από τον καθολικό καθεδρικό ναό του Αγ. Ιωάννη Βαπτιστή (Ντόμο-Duomo). Το 1925 οι αδελφές ίδρυσαν εκεί σχολή πλεκτικής με 17 χειροκίνητες πλεκτικές μηχανές, ώστε να απασχολούνται σε αυτήν κοπέλες του νησιού και να μην ξενιτεύονται σε μεγάλα αστικά κέντρα προς αναζήτηση εργασίας. Μετά από χρόνια οι αδελφές το νοίκιαζαν ώστε να μπορούν να επιτελούν το φιλανθρωπικό τους έργο. Τη δεκαετία του ’50 συγκεκριμένα, στεγαζόταν εκεί το Δημόσιο Ταμείο Θήρας.
Στο μεγάλο σεισμό της 9ης Ιουλίου του 1956 ο όροφος που αποτελούσε το κυρίως τμήμα του αρχοντικού, καταστράφηκε ολοσχερώς και κατεδαφίστηκε. Το σημερινό «Μέγαρο Γκύζη» είναι ότι διασώθηκε από τον καταστροφικό σεισμό, δηλαδή η κάναβα (οινοποιείο) καθώς και τα γύρω δωμάτια του ισογείου. Τα κτίσματα αυτά δημιουργούν ένα εσωτερικό αίθριο χώρο ο οποίος είναι εν μέρει σκεπασμένος με σταυροθόλιο και εν μέρει ασκεπής, προσδίδοντας μιαν αρχιτεκτονική ιδιαιτερότητα που έρχεται από το 18ο αιώνα και αποτελεί ένα ελάχιστο σωζόμενο δείγμα. Από το καθεαυτό αρχοντικό που βρισκόταν ακριβώς από πάνω, δεν έχει μείνει παρά μια μικρή καγκελένια πόρτα να θυμίζει την είσοδό του.
Μετά το σεισμό οι αδελφές του Ελέους έφυγαν από το νησί ύστερα από 116 χρόνια συνεχούς παρουσίας. Η Μονή τους και το Μέγαρο Γκύζη παραχωρήθηκαν στην Καθολική Επισκοπή Θήρας.
Το 1980 ο πρώην καθολικός επίσκοπος Θήρας π. Φραγκίσκος Παπαμανώλης καθώς και ο αείμνηστος εφημέριος Δον Νικόλαος Κοκκαλάκης, είχαν την πρωτοβουλία να ανακαινίσουν και να συντηρήσουν την κάναβα και τα εναπομείναντα δωμάτια του ισογείου, ώστε να στεγαστούν σε αυτά οι δραστηριότητες του Πνευματικού Κέντρου «Μέγαρο Γκύζη» θέλοντας με αυτό τον τρόπο να συνεχιστεί η πολιτιστική προσφορά της Καθολικής Εκκλησίας στη Σαντορίνη, μιας προσφοράς και παράδοσης πολλών αιώνων. Η κάναβα μετατράπηκε σε χώρο πολιτιστικών εκδηλώσεων ενώ, στα γύρω δωμάτια του ισογείου στεγάστηκε το Μουσείο του Μεγάρου Γκύζη. Η ανακαίνιση έγινε κατά τρόπο ώστε αφενός μεν να διατηρηθούν ανέπαφοι οι χώροι και να αναδειχθούν όλα τα ιδιαίτερα στοιχεία της τοπικής αρχιτεκτονικής (για παράδειγμα τα τόξα από σκουρόχρωμο λαξευτό πωρόλιθο, τα σταυροθόλια κ.ά.), αφετέρου δε να εξυπηρετήσει τη λειτουργία και τις ανάγκες του Πνευματικού Κέντρου.
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΓΚΥΖΗ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
